Akasya Kültür Sanat

SANAT SÖZLÜĞÜ

İdea: Fikir, düşünce, ilk örnek. Filozof Platon'un temel kavramı. Ona göre idealar ve gölgeleri vardır. İdeaları gerçek yaşamda göremeyiz, sadece ondan pay almış formlar vardır. İdeaların bilgisine sadece filozoflar vakıf olabilir. Gerçek hayat bu ideaların kopyasıdır sadece. Bu anlamda Platon sanatçıları kopyanın kopyasını yaptıkları için küçümser ve Devlet'inden kovar.

İkarus'un Düşüşü: Pieter Brueghel''in 1558 tarihli tablosu. İkarus ,Yunan mitolojisinde babası Daidalus tarafından balmumu kanatları takılarak Girit'teki labirentten kaçan, fakat güneşe yaklaştığı için kanatları eriyip düşen trajik bir kahramandır. Brueghel'in tablosunda İkarus sadece ayaklarıyla küçük bir ayrıntıdır sadece. Bu tabloyu daha da anlamlı ve ironik kılar. Tarlalar, ticari gemiler, güzel kentler, kısacası modern ve gündelik hayatta İkarus'un düşüşünü kimse farketmemiştir. Çünkü dünyanın büyüsü yavaş yavaş bozulmaya başlamıştır. Gelen modernite ve kapitalzmdir. Ayrıca bu tablo, adının yapıtın okunmasını mümkün kılan ilk yapıtlardandır. Çünkü İkarus'un Düşüşü adını bilmesek denizde belli belirsiz görünen ayakları bir bağlama oturtamazdık.

İkona: Hıristiyanlıkta kutsal sayılan kişi ve olayların; duvar, mozaik veya ahşap üzerine yapılmış temsili resimleri. Türkçeye Fransızca “icône” sözcüğünden geçmiş olan kavramın kökeni Yunanca eikon "benzerlik, resim, portre" sözcüğüdür. Bu sözcük ise yine Yunanca eikenai (gibi olmak) kökünden gelir. İkonalar bir kutsallığın bizzat kendisini oluştururlar ve bulundukları mekanı korurlar. İsa yalnızca Tanrı'nı sözü değil, aynı zamanda görüntüsüdür. Temel anlamıyla ikon, İsa'nın görüntüsünün insan eli değmeden cisimleşmiş halidir; annesinin ve azizlerin görüntüsü de tanrılaşmış bedene kavuşur. Tanrısal lütuf, ikonda kutsanmış olarak yer alır. Görüntüye gösterilen saygı Tanrı'ya yöneliktir.

İkonaklazm: İkona kırıcılık. 726-730 yılları arasında bir zaman, Bizans İmparatoru III. Leo ikonoklazm hareketi başlattı. Bu konuda en belirgin eylem, Ayasofya tarafından imparatorluk sarayının girişi olan Halki Kapısı'nın üstünde duran Hristos Halkitis (Yunanca: Χριστός Χαλκίτης) ismiyle anılan İsa peygamber ikonasının kaldırılması ve yerine bir haç konulması emridir.

İlya Repin: 1844 doğumlu Rus-Ukrayna'lı ressam. Geziciler Sanat Okulu adlı grupla Çarlık Rusyasının insanlarını, sınıfsal ve toplumsal gerçekliğini resmetmiştir. Yapıtları yoğun bir psikolojik atmosfer içerir. 1873-1876 yıllarında İtalya'yı gezdi ve Paris'te yaşadı. Paris'te tanıştığı Fransız mpresyonist tarzı Repin'in ışık ve renk kullanımına etki etmiştir. 1917'yılında kuurlan SSCB döneminde sosyalist sanatçılar için örnek ressamlardan olmuştur.

İroni: Müztehizlik-Alaycılık. Eski Yunanca eironeía-zeka kökünden gelmektedir. Yöntem olarak “bilmiyormuş gibi yapmak” ve “tersini söylemek” olarak görülebilir. Filozof Sokrates'in ilk defa yaygınlaştırdığı yöntem bazen alaysı kavramıyla da karşılanır. 20. yüzyılda Dada ile birlikte sanatın önemli yöntemlerinden biri haline gelmiştir. İroni en büyük gücünü bilinen bir şeyi anıştırarark (pastiş) elde eder. Sokratesçi anlamda “bilmiyormuş gibi yapar”. Duchamp 1917'de sıradan bir pisiuarı (adını çeşme koyarak) bir sanat eseriymiş gibi imzalar.

İzlenimcilik: Empresyonizm. 19. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan modernizmi başlatan akımlardandır. Adını Claude Monet'in 1872 tarihli “İmpession-Gündoğumu” tablosundan almıştır. Resimde hızı, gündelik hayatı, anlık izlenimleri, hızlı tuşelerle resmetmişlerdir. Fırça izi ve eskiz ilk defa yapıtlara dahil olmuştur. Renklerin gün içindeki değişimlerini vermeye çalışmışlardır. Taşınabilir boyaların üretimi ressamları açık havada çalışmaya yönlendirmiş, bu ise ressamları ışığın ve rengin anlık titreşimlerine karşı hassas hale getirmiştir. Sanatın kendi araçları üzerine eğilmesi, dış dünyanın temsilinden çok “resim yapma” eylemi üzerine yoğunlaşması İzlenimcilik ile hızlanmıştır. Resimde İzlenimcilik, özellikle ışık ve renkten kaynaklanan görsel izlenimleri yansıtmayı hedefler. Resmedilen nesnelere veya olaydan çok günün belirli bir zamanına özgü ışığın sanatçı üzerinde yarattığı izlenimlere önem verilir. İzlenimcilik özellikle Manet'in “Kırda Piknik” tablosuyla sanata ironi, skandal ve şoku da dahil etmiştir. Renoir, Pissaro akımın diğer önemli sanatçılarıdır.